bir halkın yükseliş ve düşüşünün sebepleri her zaman karmaşık ve çok yönlüdür. bu sebeplerden sadece bir kısmı ölçülebilir niteliktedir ve bu şekilde analiz ve keşfe açıktır. diğer nedenlerse insanların kalplerinde ve iradelerinde gizli olduğu için erişilemez ve izah edilemezler. hayatını, islamiyet’i bir hayat nizamı olarak kalplere nakşetmeye adamış büyük devlet adamı aliya izetbegoviç, islami yeniden doğuşun meseleleri’nde islami uyanışımızdaki yanlışlara dikkat çekiyor. islamiyet’in salt teolojik bir yaklaşımdan ibaret olmadığını, dini mesajlar vererek kutsallaştırıp sonrasında da putlaştırılamayacağını tarihi gerçeklerle ortaya koyuyor. islam’ın dış dünyayı düzenleme ve değiştirme rolünün unutulup, geleneksel ve folklorik bir zaviyeden ele alınışıyla müslüman toplumların barbarlarca nasıl kolay bir av haline geldiğini gösteriyor.