kurândan ve dinler tarihinden anladığımıza göre iki türlü din olgusundan bahsetmek mümkündür.
bunlardan biri: insanlar tarafından oluşturulan tanrı eksenli din, diğeri de vahye dayalı insan eksenli dindir. vahiy dininin hükümleri ile insanın ihtiyaçları birlikte tetkik edildiğinde, dinin münhasıran insan için vazedildiği; dolayısıyla insan eksenli din nitelendirmesinin isabetli olduğu anlaşılır.

ne var ki peygamberler döneminde insanı merkeze alan ve onun sorunlarını çözmeyi amaçlayan vahiy dini, zamanla eksen kaymasına uğramış ve insan; dinin etrafında dolaştırılmaya başlamıştır. bu ise insan için olan dini, insanın önüne geçirmek, başka bir ifade ile; atı süvarinin sırtına bindirmektir.