cam inciler

emeric pressburger, bu usta işi “kara” gerilim romanıyla, soykırım ve kötülüğün sıradanlığı üzerine yazılmış en etkileyici yapıtlardan birine imza atmıştır. piyano akortçusu karl braun, 1965 haziran’ında londra’da kiraladığı odasına yerleşir. ilk bakışta okurun rahatlıkla duygudaşlık kurabileceği, savaş sırasında kaybettiği karısıyla çocuğunun yasını tutan, müzikten anlayan, ince ruhlu bir beyefendi gibi görünür. siyasi görüşleri nedeniyle 1933’te almanya’yı terk ettiğini söyleyerek komşularının saygısını kazanan bu alman, aslında insanlığa karşı işlediği suçlardan yirmi yıldır aranan bir beyin cerrahı, nazi savaş suçlusu dr. otto reitmüller’den başkası değildir. yakalanma korkusuyla yaşayan doktorun paranoyasıyla birlikte gerilimin dozu da giderek artar. pressburger sarsıcı finale doğru ilerlerken ahlak, sorumluluk ve ilahi adalet kavramları üzerinde durur. 1966’da okurla buluşan cam inciler hakkında, braun’un gerçek kimliğinin ilk bölümde ortaya çıkmasını eleştirerek yazarın asıl meselesini ıskalayan tek bir yazı yayımlanmıştı. roman çok geçmeden unutulup kayıp edebi hazineler arasında yerini aldı. savaş suçlularının edebiyatta belli klişelere sığdırılarak tasvir edildiği o dönemde pressburger’ın hedefi, sıradan bir insanla tüyler ürpertici suçlar işlemiş bir canavarı kendinde buluşturan karl braun karakteriyle, hannah arendt’in de vurguladığı gibi, soykırım’ın faillerinin sapkın ya da sadist değil, “son derece insan” olduklarına işaret etmekti.