kelimeler arasındaki farklar - kitabul furuq

17. ve 18. asır osmanlı düşünce hayatını derinden etkileyen ve rûhu’l-beyân adlı tefsiriyle şöhret bulan ismail hakkı bursevî, âlim, şair, hattat, mutasavvıf bir zattır. ayrıca arapça ve farsça dillerine de vâkıftır. yaşadığı devirde osmanlı müesseselerinde başlayan çöküş, ilmî hayatı da tesiri altına alınca, ilmini ve ömrünü bu çöküşü durdurmaya vakfetmiştir. öyle ki bunun için farklı alanlarda 100’ü aşkın eser meydana getirmiştir. arapça ve türkçe olarak telif ettiği eserlerin birçoğu, sadece yaşadığı asrı değil, bütün zamanları içine alacak genişliktedir.

bu eserlerden biri olan kitâbu’l-furûq, istanbul üniversitesi ilahiyat fakültesi hocalarından prof. dr. ömer aydın’ın yetkin çevirisi ile arapça’dan türkçe’ye tercüme edilmiştir. arap dili ve kur’ânî ilimler sahalarında çalışanlar için kaynak niteliğinde olan eser, dört bölüme ayrılmıştır. birinci bölümde arap yazısı hakkında önemli bilgilere yer verilmiştir. ikinci bölüm, alfabetik sıraya göre düzenlenen müfred kelimeleri, türevleri, i’rabları ve anlamlarındaki inceliklerine göre ele almaktadır. üçüncü bölüm, sarf ve nahiv ile ilgili bazı faideli bilgileri muhtevîdir. esere ismini veren dördüncü ve son bölümde ise arap dilinde ve kur’ân-ı kerîm’deki, birbirine yakın mânâları  dolayısı ile zaman içinde aynı anlam çerçevesi içinde ele alınmaya başlanan kelimelerin farkları açıklanmaktadır. örneğin ziya ile nûr, âlim ile ârif, azîm ile kebîr, emâre ile alâmet, ma’nâ ile mefhûm, lafız ile kelâm gibi anlam bakımından birbirine yakın ama aralarında önemli farklar barındıran pek çok kelime bu bölümde açıklanmıştır.

kelimeler arasındaki farklar -kitâbu’l-furûq-, arap diline vukûfiyeti olan ve kur’ân ilimleri ile iştigal eden herkesin kütüphanesinde bulunması gereken eserlerin başında gelmektedir.