talha burak ünlü bu defa ittihat ve terakki zincirinin eksik halkalarından ohrili eyüp sabri akgöl’ün hayatını yazdı. resneli niyazi bey’i durdurması için ıı. abdülhamid tarafından görevlendirilen şemsi paşa’nın halefi müşir tatar osman paşa’yı alıkoyarak ıı. meşrutiyet’in ilanına yaptığı büyük katkıların ve “hürriyet kahramanı” olmasının yanı sıra osmanlı devleti’nin son dönemini ve erken cumhuriyet dönemini ilgilendiren birçok olayın bir numaralı tanığı eyüp sabri bey’in…

“ben resne’de iken bulgar komitelerinin devâm-ı nüfuzuna, te’sir-i hükmüne imkân olamaz idi. resne ve presbe kumandanlığında iken hükûmet-i müstebidenin kuvveti olmaktan ziyade cemiye­tin eli olmuştum. bir taraftan aynı suretle ohri’ye getirilen ve aynı emeli takip eden ohri redif taburu kolağası eyüp efendi kardeşim, feleğin aynı müsaadelerine mazhar olduğu için, ohri cemiyetin en mutemed bir merkezi hükmünde idi.”

resneli ahmed niyazi bey

“bu sırada, yani üç yüz yirmi üç senesi eylül’üne doğru ohri redif taburu kumandanlığına tayin olunan kolağası eyüp sabri efendi’nin vüsûlü cemiyetin tevessüüne fevkalâde yardım etti. zaten ohrili bu zât derhâl idare hey’eti arasına idhâl edilerek ce­miyetin tevessüüne çalıştı. zekâveti ve gayreti sayesinde hakikaten muvaffak oluyordu.”

enver paşa

“eyüp sabri benim kardeşimdir.”

talât paşa

“bazı isimler vardır, sahiplerinin hal, tavır ve ahlakına uygun düş­müştür. eyüp sabri hakikaten sabrın ve tahammülün bir timsali idi. kızmazdı, kendisine ta ittihat ve terakki günlerinden beri edilen müracaatları daima güler yüz ve tatlı sözle karşılardı. dün onun cenazesinde, son saatlerinde yanında bulunan bir dostu anlatıyor­du: ölüm döşeğinde yatarken yine kendisine müracaat edenlerin arzusunu isafa [yerine getirmeye] çalışmıştır. hele amansız hasta­lığından, ağrısından, sızısından asla şikâyet etmeyişi eyüp ismine ne kadar layık olduğunu gösteriyordu. onun 1908 ihtilâli’nden evvelki hizmetleri kitaplara geçmiştir. tabii yalnız eski devirde ve eski harflerle yazılmış kitaplara geçmiş olduğu için, belki yeni nesiller eyüp sabri’nin o vaktin tabiriyle bir kahraman-ı hürriyet olduğunu bilmezler. fakat o, öyle bir kahramandı ki ne caddelere sığmayacak kadar kollarını kabartarak halk arasına girmiş, ne de arkadaşları arasında baş sedire oturmaya kalkışmıştır.”

adnan adıvar