Kayıt Ol
Şifremi Unuttum
osmanlı’dan
günümüze elitler ve din ismini
taşıyan eser, kronolojik tarih anlayışının ötesinde, siyaset bilimi
kavramlarının aydınlatıcılığında disiplinlerarası bir çalışma.
kemal h. karpat’ın tarih sahasında
gördüğü yoğun ilgi, akademik ehliyeti ve uluslararası çaptaki itibarının yanı
sıra kendisinin “yaşayan bir tarihçi” olmasından kaynaklanıyor.
siyasetin yaşayan yüzüyle, toplumsal
olaylarla bağını hiç koparmaması, ünlü tarihçinin aynı zamanda güncel
gelişmeleri doğru okumaya imkan verecek çıkarsamalarını kamuoyuyla
sakınmaksızın paylaşması sonucunu veriyor. nitekim yazar bu eserde türk siyasal
hayatının en tartışmalı kavramları olan laiklik, demokrasi ve din olgularını
tarih ve siyaset bilimi birlikteliğinde ele alıyor.
osmanlı toplumsal yapısı, tarihsel olarak
inancın ve devletin özerk yetki alanlarına sahip olduğu kendine has bir
“laiklik” anlayışı üretmişti. osmanlılar, etnik ve dinsel olarak karmaşık bir
toplumu idare ederken bir yandan da müslüman kalmayı başarabilecekleri bir yola
ihtiyaç duyuyorlardı. çözüm, belli başlı her gayrimüslim grubu bir millet
olarak düşünmek ve her birine kendi inanç, dil ve aile ilişkileri konusunda
eksiksiz bir özgürlükten yararlanmalarını sağlayacak mutlak bir özerklik
vermekti.
tanzimat döneminde kırsal kesimde,
devletten nispeten bağımsız ve mevki sahibi olmayan ulema arasında yeni bir
dini liderler kuşağı ortaya çıktı. o güne dek kâh statükonun korunmasıyla, kâh
toplumsal ve siyasal değişimi islami açıdan meşrulaştırmakla meşgul olan ulema
kesiminin içinden çıkan bu yeni zümrenin toplumsal konumu, yeni oluşmaya
başlayan osmanlı orta sınıfıyla paraleldi bundan böyle. ve bu paralellik,
osmanlı-türk siyasal tarihini derinden etkileyecekti. neticede cumhuriyet
türkiyesi’nde modernite ve laikliğin yol haritasını hem devlet, yani askeri ve
sivil bürokrasi hem de mahalli eşrafın liderlik ettiği siviller belirledi.
dünya çapında pek çok osmanlı tarihi
kürsüsüne değerli katkılarda bulunmuş olan prof. dr. kemal h. karpat, siyaset
bilimi ile tarihin buluşma noktasında, türk toplumunun son yüz elli yılda
geçirdiği sosyal, ekonomik ve siyasal değişime ilişkin kuşatıcı bir perspektif
sunuyor;
osmanlı’dan bugüne türkiye’de siyasal
katılımın halka halka genişleme sürecini, bir bakıma türk demokrasi tarihinin
toplumsal arka planını anlatıyor.