muvatta - imam muhammed rivayeti

muvatta, hadis kitapları içinde en önce telif edilenlerden ve en önemlilerindendir. kütüb-i sitte’nin ilk eseri sahîh-i buhârî’den yaklaşık yarım asır önce telif edilmiştir. imam mâlik'in 147/764 senesinde kaleme almaya başladığı eser 159/776 yılında tamamlanmıştır. imam a'zam ebû hanîfe'nin 150/767 yılında vefatından sonra ikinci büyük talebesi imam muhammed b. hasan eş-şeybânî (ö. 189/805), medine-i münevvere'ye giderek orada üç yıl kalmış ve imam mâlik'in ağzından muvatta'yı dinlemiştir. muvatta’ı birçok muhaddis rivâyet etmiştir. imâm mâlik’ten başka diğer şeyhlerden de hadis rivâyet etmesi, hicaz ehlinin hadislerinin yanında ırak ehlinin hadislerine de yer vermesi, rivâyet ettiği hadisleri yorumlaması, muğlak kelimeleri açıklaması, râvîlerin durumunu değerlendirmesi, imâm ebû hanîfe ve imam mâlik’in görüşlerinden başka birçok âlimin görüşlerine yer vermesi, ehl-i rey ve ehl-i hadîsin görüş farklılıklarına yer vermesi ve husussiyle de hanefî mezhebinin delillerini ihtivâ etmesiyle imam muhammed’in muvatta’ı diğer muvatta rivâyetlerinden ayrılmaktadır. muvatta’ı imâm mâlik’e okuyan imam şâfiî (ö. 204/820), eser hakkında, “allah’ın kitabı dışında malik’in kitabından daha faydalı bir eser yoktur” demiştir. ibn abdilber (ö. 463/1071) et-tekassî’de (s.9) şöyle demiştir: “muvatta, benzersiz bir kitaptır ve allah’ın kitabı dışında muvatta’dan üstün başka bir kitap daha yoktur.” ebû bekr ibnü’l-arabî (ö. 543/1148) şöyle der: “muvatta, ilk asıl ve özdür. buhari’nin kitabı ise bu bâbta ikinci asıldır. müslim ve tirmizî gibi diğer bütün hadisçiler eserlerini bu iki asıl üzerine bina etmişlerdir.”