endülüs ve kuzey afrika islam devletleri

islam edebiyatında "kaybedilmiş cennet" olarak tanıtılan müslüman endülüs'ün tarihi, bir başka ülkenin tarihinde bulunamayacak ders ve ibretlerle doludur. avrupa'yı aydınlatan "islam güneşi" endülüs'ün son temsilcileri gırnata müslümanlarının başına gelenler, bu ibret sahnelerinin odak noktasını teşkil eder.

endülüs, şam emevî devletinin yıkılışından itibaren, siyasi bakımdan doğu islam dünyasından ayrılmış ve tarihini kuzey afrika ile birleştirmişti. endülüs emevî devletinin yıkılışından sonra da ülke, önce murabıtlar, ardından muvahhidler olmak üzere, kuzey afrika'da kurulmuş iki devletin hakimiyetinde kalmıştı. bu arada merinilerle iyi ilişkiler kurarak, hristiyanlara karşı büyük zaferler kazanmışlardı. merinilerin zayıflamasından sonra ise kaderleriyle baş başa kalmışlardı. bu da yetmiyormuş gibi taht kavgaları bir türlü bitmiyor, kardeş kardeşe hatta oğul babaya karşı savaşıyordu. iktidar hırsı o kadar büyümüştü ki kastilya kralından bile yardım istenir hale gelinmişti. basiretsiz sultan, gerçeği ancak sıranın kendisine geldiğinde görecek lakin iş işten geçmiş olacaktı.

insanlık tarihi, her dönemde pek çok devletin yıkılışına şahit oldu. bu bakımdan gırnata sultanlığının yıkılışı da gayet normal görülebilir. ancak onlara yapılan muamele, insanlık tarihinde bir benzerine rastlanmayan büyük bir dramdır. ispanya devlet ve din adamlarının, endülüs müslümanlarına karşı korkunç zulümleri bunca yıldır zihinlerden çıkmamıştır. müslümanları hristiyanlaştırmak için yaptıkları faaliyetlerden sonuç alamayınca zulüm ve işkencelerini artırdıkça artırdılar. işkence makinesi olan engizisyon mahkemelerinde yargıladıkları müslümanların onbinlercesini meydanlarda yakarak öldürdüler. kitaplarının tamamını yok ederek, kültür mirasıyla bağlarını kesmeye çalıştılar. müslümanları, dinleriyle olan bağlarından koparabilmek için, dinleri ve dilleri ile ilgili olan bütün bağlarını yasakladılar. bir asrı aşan bu sürecin sonunda, onları toplu bir şekilde öldürmenin planlarını bile yaptılar ve netice olarak toptan sürgüne gönderdiler.

bu mütevazı eserimizde, kuzey afrika islam devletleri tarihine dair önemli bir boşluğu doldurmayı amaçladık. tarih meraklılarına az da olsa bir hizmette bulunmuş ve tarihten ibret almayı sağlayacak bazı tesbitler yapmış olmanın mutluluğunu yaşıyoruz.